chak
Maya yucateco editar
chak | |
pronunciación (AFI) | /t͡ʃak/ |
Etimología 1 editar
Del protomaya *kaq.1 Compárense el lacandón y mopán chäk, el cachiquel y quiché käq o el kanjobal kaq.
Adjetivo editar
- 1 Colores
- Rojo. _____________
Locuciones editar
- chak bola'ay
- chak chi'
- chak k’an
- chak luuk'
- chak lóol
- chak mo'ol
- chak peech
- chak puk'e'en
- chak su
- chak ts'íits'ib
- sam chak
Etimología 2 editar
Si puedes, incorpórala: ver cómo.
Verbo transitivo editar
Conjugación editar
Voz activa | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
número | singular | plural | ||||
persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera |
Modo indicativo | ||||||
Incompletivo | kin chakik | ka chakik | ku chakik | k chakik | ka chakikeʼex | ku chakikoʼob |
Completivo | tin chakaj | ta chakaj | tu chakaj | t k chakaj | ta chakajeʼex | tu chakajoʼob |
Resultativo | in chakmaj | a chakmaj | u chakmaj | k chakmaj | a chakmajeʼex | u chakmajoʼob |
Modo subjuntivo | ka in chakej * | ka a chakej * | ka u chakej * | ka k chakej * | ka a chakeʼex | ka u chakoʼob |
Modo imperativo | - | chakej * | - | - | chakeʼex | - |
Voz pasiva | ||||||
Modo indicativo | ||||||
Incompletivo | kin chaʼakal | ka chaʼakal | ku chaʼakal | k chaʼakal | ka chaʼakaleʼex | ku chaʼakaloʼob |
Completivo | (j)chaʼaken | (j)chaʼakech | (j)chaʼakij * | (j)chaʼakoʼon | (j)chaʼakeʼex | (j)chaʼakoʼob |
Resultativo | chakaʼanen | chakaʼanech | chakaʼan | chakaʼanoʼon | chakaʼaneʼex | chakaʼanoʼob |
Modo subjuntivo | ka chaʼakaken | ka chaʼakakech | ka chaʼakak | ka chaʼakakoʼon | ka chaʼakakeʼex | ka chaʼakakoʼob |
* Los sufijos -ej/-ij se eliminan en posición no terminal. |
Referencias y notas editar
- ↑ Brown, Cecil H.; Wichmann, Søren (2004). «Proto‐Mayan Syllable Nuclei». International Journal of American Linguistics 70 (2): pp. 128–186. doi: .
- ↑ Academia de la Lengua Maya de Yucatán, A. C. (2007). Diccionario maya popular: maya-español, español-maya, p. 34. ISBN 968-5480-37-0. «CHAAK»