chillkatun

Mapuche (Grafemario Azümchefe, Alfabeto Unificado)

chillkatun
pronunciación (AFI)	[tʃiʎ.kaˈtun]
grafías alternativas	cijkatun, chillkatun

Etimología 1

De chillka.

Verbo

1

Leer.

• Sinónimos: dungulün, leyen, papeltun, rulpadungun.

2

Escribir.

• Sinónimo: wirin.

3

Estudiar.

• Sinónimo: papeltun.

• Derivado: chillkatufe.

Conjugación

Raíz: chillkatu-

Formas no finitas
		-n			-lu			-am
		chillkatun			chillkatulu			chillkatuam
		-n con negación			-lu con negación			-am con negación
		chillkatunun			chillkatunulu			chillkatunuam
		-wma			-el			-yüm
		chillkatuwma			chillkatuel			chillkatuyüm
		-wma con negación			-el con negación			-yüm con negación
		chillkatunuwma			chillkatunuel			chillkatunuyüm
Formas finitas
número		singular			dual			plural
persona		primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	chillkatun	chillkatuymi	chillkatuy	chillkatuyu	chillkatuymu	chillkatuy engu, chillkatuyngu	chillkatuiñ	chillkatuymün	chillkatuy engün, chillkatuyngün
	Negativo	chillkatulan	chillkatulaymi	chillkatulay	chillkatulayu	chillkatulaymu	chillkatulay engu, chillkatulayngu	chillkatulaiñ	chillkatulaymün	chillkatulay engün, chillkatulayngün
Futuro	Afirmativo	chillkatuan	chillkatuaymi	chillkatuay	chillkatuayu	chillkatuaymu	chillkatuay engu, chillkatuayngu	chillkatuaiñ	chillkatuaymün	chillkatuay engün, chillkatuayngün
	Negativo	chillkatulayan	chillkatulayaymi	chillkatulayay	chillkatulayayu	chillkatulayaymu	chillkatulayay engu, chillkatulayayngu	chillkatulayaiñ	chillkatulayaymün	chillkatulayay engün, chillkatulayayngün
Modo hipotético		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	chillkatuli	chillkatulmi	chillkatule	chillkatuliyu	chillkatulmu	chillkatule engu, chillkatuleyengu	chillkatuliyiñ	chillkatulmün	chillkatule engün, chillkatuleyengün
	Negativo	chillkatunuli	chillkatunulmi	chillkatunule	chillkatunuliyu	chillkatunulmu	chillkatunule engu, chillkatunuleyengu	chillkatunuliyiñ	chillkatunulmün	chillkatunule engün, chillkatunuleyengün
Futuro	Afirmativo	chillkatuali	chillkatualmi	chillkatuale	chillkatualiyu	chillkatualmu	chillkatuale engu, chillkatualeyengu	chillkatualiyiñ	chillkatualmün	chillkatuale engün, chillkatualeyengün
	Negativo	chillkatunuali	chillkatunualmi	chillkatunuale	chillkatunualiyu	chillkatunualmu	chillkatunuale engu, chillkatunualeyengu	chillkatunualiñ	chillkatunualmün	chillkatunuale engün, chillkatunualeyengün
Modo volitivo		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
	Afirmativo	chillkatuchi	chillkatunge	chillkatupe	chillkatuayu	chillkatumu	chillkatupe engu, chillkatupeyengu	chillkatuaiñ	chillkatumün	chillkatupe engün, chillkatupeyengün
	Negativo	chillkatukilchi, chillkatukinulchi, chillkatukili	chillkatukilnge, chillkatukinulnge, chillkatukilmi	chillkatukilpe, chillkatukinulpe, chillkatukile	chillkatukiliyu, chillkatukinuliyu, chillkatulayayu	chillkatukilmu, chillkatukinulmu	chillkatukilpe engu, chillkatukilpeyengu, chillkatukinulpe engu, chillkatukinulpey	chillkatukiliyiñ, chillkatukinuliyiñ, chillkatulayaiñ	chillkatukilmün, chillkatukinulmün	chillkatukilpe engün, chillkatukilpeyengün, chillkatukinulpe engün, chillkatukinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones