Mapuche editar

kimün
pronunciación (AFI) [kiˈmɨn]
grafías alternativas kimvn1

Etimología editar

Si puedes, incorpórala: ver cómo

Sustantivo editar

1
Conocimiento, saber, sabiduría.

Verbo editar

2
Conocer, saber.
  • Nota de uso: Se usa también en verbos compuestos, en que kim- es el primer término y el segundo es una acción que se sabe hacer o se conoce. Algunos autores lo escriben separado, como un elemento invariable.

Conjugación editar

Raíz: kim-
Formas no finitas
-n -lu -am
kimün kimlu kimam
-n con negación -lu con negación -am con negación
kimnun kimnulu kimnuam
-wma -el -yüm
kimuma kimel kimyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
kimnuwma kimnuel kimnuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo kimün kimimi kimi kimiyu kimimu kimi engu, kimingu kimiñ kimimün kimi engün, kimingün
Negativo kimlan kimlaymi kimlay kimlayu kimlaymu kimlay engu, kimlayngu kimlaiñ kimlaymün kimlay engün, kimlayngün
Futuro Afirmativo kiman kimaymi kimay kimayu kimaymu kimay engu, kimayngu kimaiñ kimaymün kimay engün, kimayngün
Negativo kimlayan kimlayaymi kimlayay kimlayayu kimlayaymu kimlayay engu, kimlayayngu kimlayaiñ kimlayaymün kimlayay engün, kimlayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo kimli kimülmi kimle kimliyu kimülmu kimle engu, kimleyengu kimliyiñ kimülmün kimle engün, kimleyengün
Negativo kimnuli kimnulmi kimnule kimnuliyu kimnulmu kimnule engu, kimnuleyengu kimnuliyiñ kimnulmün kimnule engün, kimnuleyengün
Futuro Afirmativo kimali kimalmi kimale kimaliyu kimalmu kimale engu, kimaleyengu kimaliyiñ kimalmün kimale engün, kimaleyengün
Negativo kimnuali kimnualmi kimnuale kimnualiyu kimnualmu kimnuale engu, kimnualeyengu kimnualiñ kimnualmün kimnuale engün, kimnualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo kimchi kimnge kimpe kimayu kimmu kimpe engu, kimpeyengu kimaiñ kimmün kimpe engün, kimpeyengün
Negativo kimkilchi, kimkinulchi, kimkili kimkilnge, kimkinulnge, kimkilmi kimkilpe, kimkinulpe, kimkile kimkiliyu, kimkinuliyu, kimlayayu kimkilmu, kimkinulmu kimkilpe engu, kimkilpeyengu, kimkinulpe engu, kimkinulpey kimkiliyiñ, kimkinuliyiñ, kimlayaiñ kimkilmün, kimkinulmün kimkilpe engün, kimkilpeyengün, kimkinulpe engün, kimkinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas editar

  1. grafemario Raguileo