Mapuche editar

chaparün
pronunciación (AFI) [tʃa.paˈɹɨn]
grafías alternativas caparvn1
variantes chapasün

Etimología 1 editar

Onomatopéyica.

Verbo editar

1
Dar una palmada (golpe con la palma de la mano).

Conjugación editar

Raíz: chapar-
Formas no finitas
-n -lu -am
chaparün chaparlu chaparam
-n con negación -lu con negación -am con negación
chaparnun chaparnulu chaparnuam
-wma -el -yüm
chaparuma chaparel chaparyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
chaparnuwma chaparnuel chaparnuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo chaparün chaparimi chapari chapariyu chaparimu chapari engu, chaparingu chapariñ chaparimün chapari engün, chaparingün
Negativo chaparlan chaparlaymi chaparlay chaparlayu chaparlaymu chaparlay engu, chaparlayngu chaparlaiñ chaparlaymün chaparlay engün, chaparlayngün
Futuro Afirmativo chaparan chaparaymi chaparay chaparayu chaparaymu chaparay engu, chaparayngu chaparaiñ chaparaymün chaparay engün, chaparayngün
Negativo chaparlayan chaparlayaymi chaparlayay chaparlayayu chaparlayaymu chaparlayay engu, chaparlayayngu chaparlayaiñ chaparlayaymün chaparlayay engün, chaparlayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo chaparli chaparülmi chaparle chaparliyu chaparülmu chaparle engu, chaparleyengu chaparliyiñ chaparülmün chaparle engün, chaparleyengün
Negativo chaparnuli chaparnulmi chaparnule chaparnuliyu chaparnulmu chaparnule engu, chaparnuleyengu chaparnuliyiñ chaparnulmün chaparnule engün, chaparnuleyengün
Futuro Afirmativo chaparali chaparalmi chaparale chaparaliyu chaparalmu chaparale engu, chaparaleyengu chaparaliyiñ chaparalmün chaparale engün, chaparaleyengün
Negativo chaparnuali chaparnualmi chaparnuale chaparnualiyu chaparnualmu chaparnuale engu, chaparnualeyengu chaparnualiñ chaparnualmün chaparnuale engün, chaparnualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo chaparchi chaparnge chaparpe chaparayu chaparmu chaparpe engu, chaparpeyengu chaparaiñ chaparmün chaparpe engün, chaparpeyengün
Negativo chaparkilchi, chaparkinulchi, chaparkili chaparkilnge, chaparkinulnge, chaparkilmi chaparkilpe, chaparkinulpe, chaparkile chaparkiliyu, chaparkinuliyu, chaparlayayu chaparkilmu, chaparkinulmu chaparkilpe engu, chaparkilpeyengu, chaparkinulpe engu, chaparkinulpey chaparkiliyiñ, chaparkinuliyiñ, chaparlayaiñ chaparkilmün, chaparkinulmün chaparkilpe engün, chaparkilpeyengün, chaparkinulpe engün, chaparkinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones


Referencias y notas editar

  1. grafemario Raguileo