gvneytunien
Mapuche (Grafemario Raguileo) editar
gvneytunien | |
central (AFI) | [ɣɨ.nej.tu.ni.en] |
periférico (AFI) | [ɣɨ.nej.tu.ni.en] |
chesüngun (AFI) | [ɣɨ.nej.tu.ni.en] |
silabación | gv-ney-tu-ni-en |
grafías alternativas | ngüneytunien1 |
Etimología editar
De gvneytun ("inspeccionar") y el sufijo -nie.
Verbo editar
- 1
- Vigilar.
Conjugación editar
Formas no finitas | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
-n | -lu | -am | ||||||||
gvneytunieun | gvneytunieulu | gvneytunieuam | ||||||||
-n con negación | -lu con negación | -am con negación | ||||||||
gvneytunieunun | gvneytunieunulu | gvneytunieunuam | ||||||||
-wma | -el | -yvm | ||||||||
gvneytunieuwma | gvneytunieuel | gvneytunieuyvm | ||||||||
-wma con negación | -el con negación | -yvm con negación | ||||||||
gvneytunieunuwma | gvneytunieunuel | gvneytunieunuyvm | ||||||||
Formas finitas | ||||||||||
número | singular | dual | plural | |||||||
persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera | |
Modo real | iñce | eymi | fey | iñciw | eymu | fey egu* | iñciñ | eymvn | fey egvn* | |
No futuro | Afirmativo | gvneytunieun | gvneytunieuymi | gvneytunieuy | gvneytunieuyu | gvneytunieuymu | gvneytunieuy egu, gvneytunieuygu | gvneytunieuiñ | gvneytunieuymvn | gvneytunieuy egvn, gvneytunieuygvn |
Negativo | gvneytunieulan | gvneytunieulaymi | gvneytunieulay | gvneytunieulayu | gvneytunieulaymu | gvneytunieulay egu, gvneytunieulaygu | gvneytunieulaiñ | gvneytunieulaymvn | gvneytunieulay egvn, gvneytunieulaygvn | |
Futuro | Afirmativo | gvneytunieuan | gvneytunieuaymi | gvneytunieuay | gvneytunieuayu | gvneytunieuaymu | gvneytunieuay egu, gvneytunieuaygu | gvneytunieuaiñ | gvneytunieuaymvn | gvneytunieuay egvn, gvneytunieuaygvn |
Negativo | gvneytunieulayan | gvneytunieulayaymi | gvneytunieulayay | gvneytunieulayayu | gvneytunieulayaymu | gvneytunieulayay egu, gvneytunieulayaygu | gvneytunieulayaiñ | gvneytunieulayaymvn | gvneytunieulayay egvn, gvneytunieulayaygvn | |
Modo hipotético | iñce | eymi | fey | iñciw | eymu | fey egu* | iñciñ | eymvn | fey egvn* | |
No futuro | Afirmativo | gvneytunieuli | gvneytunieulmi | gvneytunieule | gvneytunieuliyu | gvneytunieulmu | gvneytunieule egu, gvneytunieuleyegu | gvneytunieuliyiñ | gvneytunieulmvn | gvneytunieule egvn, gvneytunieuleyegvn |
Negativo | gvneytunieunuli | gvneytunieunulmi | gvneytunieunule | gvneytunieunuliyu | gvneytunieunulmu | gvneytunieunule egu, gvneytunieunuleyegu | gvneytunieunuliyiñ | gvneytunieunulmvn | gvneytunieunule egvn, gvneytunieunuleyegvn | |
Futuro | Afirmativo | gvneytunieuali | gvneytunieualmi | gvneytunieuale | gvneytunieualiyu | gvneytunieualmu | gvneytunieuale egu, gvneytunieualeyegu | gvneytunieualiyiñ | gvneytunieualmvn | gvneytunieuale egvn, gvneytunieualeyegvn |
Negativo | gvneytunieunuali | gvneytunieunualmi | gvneytunieunuale | gvneytunieunualiyu | gvneytunieunualmu | gvneytunieunuale egu, gvneytunieunualeyegu | gvneytunieunualiñ | gvneytunieunualmvn | gvneytunieunuale egvn, gvneytunieunualeyegvn | |
Modo volitivo | iñce | eymi | fey | iñciw | eymu | fey egu* | iñciñ | eymvn | fey egvn* | |
Afirmativo | gvneytunieuci | gvneytunieuge | gvneytunieupe | gvneytunieuayu | gvneytunieumu | gvneytunieupe egu, gvneytunieupeyegu | gvneytunieuaiñ | gvneytunieumvn | gvneytunieupe egvn, gvneytunieupeyegvn | |
Negativo | gvneytunieukilci, gvneytunieukinulci, gvneytunieukili | gvneytunieukilge, gvneytunieukinulge, gvneytunieukilmi | gvneytunieukilpe, gvneytunieukinulpe, gvneytunieukile | gvneytunieukiliyu, gvneytunieukinuliyu, gvneytunieulayayu | gvneytunieukilmu, gvneytunieukinulmu | gvneytunieukilpe egu, gvneytunieukilpeyegu, gvneytunieukinulpe egu, gvneytunieukinulpey | gvneytunieukiliyiñ, gvneytunieukinuliyiñ, gvneytunieulayaiñ | gvneytunieukilmvn, gvneytunieukinulmvn | gvneytunieukilpe egvn, gvneytunieukilpeyengün, gvneytunieukinulpe egvn, gvneytunieukinulpeyegvn | |
* También se usan fey y sus conjugaciones |
Véase también editar
Referencias y notas editar
- Berretta, Marta; Cañumil, Dario & Cañumil, Tulio (2008) Mapucezugun-wigkazugun pici hemvlcijka (Pequeño diccionario castellano-mapuche). Florencio Varela: Agrupación Mapuche Wixaleyiñ.
- ↑ alfabeto Unificado