lüpümün

Mapuche (Alfabeto Unificado, Grafemario Azümchefe)

lüfün
pronunciación (AFI)	[ləpəˈmɨn]
grafías alternativas	lvpvmvn

Etimología

De lüfün ("quemarse") y el sufijo -m, con cambio de la raíz verbal.

Verbo transitivo

1

Quemar.

Conjugación

Raíz: lüpüm-
Formas personales
número			singular			dual			plural
persona			primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real			iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
Tiempos	Presente	Afirmativo	lüpümün	lüpümimi	lüpümi	lüpümiyu	lüpümimu	lüpümi engu, lüpümingu	lüpümiyiñ	lüpümimün	lüpümi engün, lüpümingün
		Negativo	lüpümlan	lüpümlaymi	lüpümlay	lüpümlayu	lüpümlaymu	lüpümlay engu, lüpümlayngu	lüpümlaiñ	lüpümlaymün	lüpümlay engün, lüpümlayngün
	Pasado no vigente	Afirmativo	lüpümfun	lüpümfuymi	lüpümfuy	lüpümfuyu	lüpümfuymu	lüpümfuy engu, lüpümfuyngu	lüpümfuiñ	lüpümfuymün	lüpümfuy engün, lüpümfuyngün
		Negativo	lüpümlafun	lüpümlafuymi	lüpümlafuy	lüpümlafuyu	lüpümlafuymu	lüpümlafuy engu, lüpümlafuyngu	lüpümlafuiñ	lüpümlafuymün	lüpümlafuy engün, lüpümlafuyngün
	Futuro	Afirmativo	lüpüman	lüpümaymi	lüpümay	lüpümayu	lüpümaymu	lüpümay engu, lüpümayngu	lüpümaiñ	lüpümaymün	lüpümay engün, lüpümayngün
		Negativo	lüpümlayan	lüpümlayaymi	lüpümlayay	lüpümlayayu	lüpümlayaymu	lüpümlayay engu, lüpümlayayngu	lüpümlayaiñ	lüpümlayaymün	lüpümlayay engün, lüpümlayayngün
	Condicional	Afirmativo	lüpümafun	lüpümafuymi	lüpümafuy	lüpümafuyu	lüpümafuymu	lüpümafuy engu, lüpümafuyngu	lüpümafuiñ	lüpümafuymün	lüpümafuy engün, lüpümafuyngün
		Negativo	lüpümlayafun	lüpümlayafuymi	lüpümlayafuy	lüpümlayafuyu	lüpümlayafuymu	lüpümlayafuy engu, lüpümlayafuyngu	lüpümlayafuiñ	lüpümlayafuymün	lüpümlayafuy engün, lüpümlayafuyngün
Modo hipotético			iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
Tiempos	Presente	Afirmativo	lüpümli	lüpümülmi	lüpümle	lüpümliyu	lüpümülmu	lüpümle engu, lüpümleyengu	lüpümliyiñ	lüpümülmün	lüpümle engün, lüpümleyengün
		Negativo	lüpümnuli	lüpümnulmi	lüpümnule	lüpümnuliyu	lüpümnulmu	lüpümnule engu, lüpümnuleyengu	lüpümnuliyiñ	lüpümnulmün	lüpümnule engün, lüpümnuleyengün
	Pasado no vigente	Afirmativo	lüpümfuli	lüpümfulmi	lüpümfule	lüpümfuliyu	lüpümfulmu	lüpümfule engu, lüpümfuleyengu	lüpümfuliñ	lüpümfulmün	lüpümfule engün, lüpümfuleyengün
		Negativo	lüpümnufuli	lüpümnufulmi	lüpümnufule	lüpümnufuliyu	lüpümnufulmu	lüpümnufule engu, lüpümnufuleyengu	lüpümnufuliñ	lüpümnufulmün	lüpümnufule engün, lüpümnufuleyengün
	Futuro	Afirmativo	lüpümali	lüpümalmi	lüpümale	lüpümaliyu	lüpümalmu	lüpümale engu, lüpümaleyengu	lüpümaliñ	lüpümalmün	lüpümale engün, lüpümaleyengün
		Negativo	lüpümnuali	lüpümnualmi	lüpümnuale	lüpümnualiyu	lüpümnualmu	lüpümnuale engu, lüpümnualeyengu	lüpümnualiñ	lüpümnualmün	lüpümnuale engün, lüpümnualeyengün
Modo volitivo			iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
Tiempo	Presente	Afirmativo	lüpümchi	lüpümnge	lüpümpe	lüpümayu	lüpümmu	lüpümpe engu, lüpümpeyengu	lüpümyaiñ	lüpümmün	lüpümpe engün, lüpümpeyengün
		Negativo	lüpümkilchi, lüpümkinulchi, lüpümkili	lüpümkilnge, lüpümkinulnge	lüpümkilpe, lüpümkinulpe	lüpümkiliyu, lüpümkinuliyu, lüpümlayayu	lüpümkilmu, lüpümkinulmu	lüpümkilpe engu, lüpümkilpeyengu, lüpümkinulpe engu, lüpümkinulpeyengu	lüpümkiliyiñ, lüpümkinuliyiñ, lüpümlayaiñ	lüpümkilmün, lüpümkinulmün	lüpümkilpe engün, lüpümkilpeyengün, lüpümkinulpe engün lüpümkinulpeyengün

* También se usan fey y sus conjugaciones