Mapuche (Alfabeto Unificado, Grafemario Azümchefe)

editar
ngüman
pronunciación (AFI) [ŋəˈman]
grafías alternativas güman[1]gvman[2]

Etimología

editar

Si puedes, incorpórala: ver cómo.

1
Llorar.

Conjugación

editar
Raíz: ngüma-
Formas no finitas
-n -lu -am
ngüman ngümalu ngümayam
-n con negación -lu con negación -am con negación
ngümanun ngümanulu ngümanuam
-wma -el -yüm
ngümawma ngümael ngümayüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
ngümanuwma ngümanuel ngümanuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo ngüman ngümaymi ngümay ngümayu ngümaymu ngümay engu, ngümayngu ngümaiñ ngümaymün ngümay engün, ngümayngün
Negativo ngümalan ngümalaymi ngümalay ngümalayu ngümalaymu ngümalay engu, ngümalayngu ngümalaiñ ngümalaymün ngümalay engün, ngümalayngün
Futuro Afirmativo ngümayan ngümayaymi ngümayay ngümayayu ngümayaymu ngümayay engu, ngümayayngu ngümayaiñ ngümayaymün ngümayay engün, ngümayayngün
Negativo ngümalayan ngümalayaymi ngümalayay ngümalayayu ngümalayaymu ngümalayay engu, ngümalayayngu ngümalayaiñ ngümalayaymün ngümalayay engün, ngümalayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo ngümali ngümalmi ngümale ngümaliyu ngümalmu ngümale engu, ngümaleyengu ngümaliyiñ ngümalmün ngümale engün, ngümaleyengün
Negativo ngümanuli ngümanulmi ngümanule ngümanuliyu ngümanulmu ngümanule engu, ngümanuleyengu ngümanuliyiñ ngümanulmün ngümanule engün, ngümanuleyengün
Futuro Afirmativo ngümayali ngümayalmi ngümayale ngümayaliyu ngümayalmu ngümayale engu, ngümayaleyengu ngümayaliyiñ ngümayalmün ngümayale engün, ngümayaleyengün
Negativo ngümanuali ngümanualmi ngümanuale ngümanualiyu ngümanualmu ngümanuale engu, ngümanualeyengu ngümanualiñ ngümanualmün ngümanuale engün, ngümanualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo ngümachi ngümange ngümape ngümayayu ngümamu ngümape engu, ngümapeyengu ngümayaiñ ngümamün ngümape engün, ngümapeyengün
Negativo ngümakilchi, ngümakinulchi, ngümakili ngümakilnge, ngümakinulnge, ngümakilmi ngümakilpe, ngümakinulpe, ngümakile ngümakiliyu, ngümakinuliyu, ngümalayayu ngümakilmu, ngümakinulmu ngümakilpe engu, ngümakilpeyengu, ngümakinulpe engu, ngümakinulpey ngümakiliyiñ, ngümakinuliyiñ, ngümalayaiñ ngümakilmün, ngümakinulmün ngümakilpe engün, ngümakilpeyengün, ngümakinulpe engün, ngümakinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones
  1. grafemario Azümchefe
  2. grafemario Raguileo