ḻangümün

Mapuche (Alfabeto Unificado)

Parte de la Lista Swadesh.

ḻangümün
pronunciación (AFI)	[ļa.ŋəˈmɨn] [la.ŋəˈmɨn]
grafías alternativas	bagvmvn, lhagümün

Etimología

De ḻan ("morir") y el sufijo -üm, con cambio de la raíz verbal.

Verbo transitivo

1

Matar, asesinar.

Conjugación

Raíz: ḻangüm-

Formas no finitas
		-n			-lu			-am
		ḻangümün			ḻangümlu			ḻangümam
		-n con negación			-lu con negación			-am con negación
		ḻangümnun			ḻangümnulu			ḻangümnuam
		-wma			-el			-yüm
		ḻangümuma			ḻangümel			ḻangümyüm
		-wma con negación			-el con negación			-yüm con negación
		ḻangümnuwma			ḻangümnuel			ḻangümnuyüm
Formas finitas
número		singular			dual			plural
persona		primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	ḻangümün	ḻangümimi	ḻangümi	ḻangümiyu	ḻangümimu	ḻangümi engu, ḻangümingu	ḻangümiñ	ḻangümimün	ḻangümi engün, ḻangümingün
	Negativo	ḻangümlan	ḻangümlaymi	ḻangümlay	ḻangümlayu	ḻangümlaymu	ḻangümlay engu, ḻangümlayngu	ḻangümlaiñ	ḻangümlaymün	ḻangümlay engün, ḻangümlayngün
Futuro	Afirmativo	ḻangüman	ḻangümaymi	ḻangümay	ḻangümayu	ḻangümaymu	ḻangümay engu, ḻangümayngu	ḻangümaiñ	ḻangümaymün	ḻangümay engün, ḻangümayngün
	Negativo	ḻangümlayan	ḻangümlayaymi	ḻangümlayay	ḻangümlayayu	ḻangümlayaymu	ḻangümlayay engu, ḻangümlayayngu	ḻangümlayaiñ	ḻangümlayaymün	ḻangümlayay engün, ḻangümlayayngün
Modo hipotético		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	ḻangümli	ḻangümülmi	ḻangümle	ḻangümliyu	ḻangümülmu	ḻangümle engu, ḻangümleyengu	ḻangümliyiñ	ḻangümülmün	ḻangümle engün, ḻangümleyengün
	Negativo	ḻangümnuli	ḻangümnulmi	ḻangümnule	ḻangümnuliyu	ḻangümnulmu	ḻangümnule engu, ḻangümnuleyengu	ḻangümnuliyiñ	ḻangümnulmün	ḻangümnule engün, ḻangümnuleyengün
Futuro	Afirmativo	ḻangümali	ḻangümalmi	ḻangümale	ḻangümaliyu	ḻangümalmu	ḻangümale engu, ḻangümaleyengu	ḻangümaliyiñ	ḻangümalmün	ḻangümale engün, ḻangümaleyengün
	Negativo	ḻangümnuali	ḻangümnualmi	ḻangümnuale	ḻangümnualiyu	ḻangümnualmu	ḻangümnuale engu, ḻangümnualeyengu	ḻangümnualiñ	ḻangümnualmün	ḻangümnuale engün, ḻangümnualeyengün
Modo volitivo		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
	Afirmativo	ḻangümchi	ḻangümnge	ḻangümpe	ḻangümayu	ḻangümmu	ḻangümpe engu, ḻangümpeyengu	ḻangümaiñ	ḻangümmün	ḻangümpe engün, ḻangümpeyengün
	Negativo	ḻangümkilchi, ḻangümkinulchi, ḻangümkili	ḻangümkilnge, ḻangümkinulnge, ḻangümkilmi	ḻangümkilpe, ḻangümkinulpe, ḻangümkile	ḻangümkiliyu, ḻangümkinuliyu, ḻangümlayayu	ḻangümkilmu, ḻangümkinulmu	ḻangümkilpe engu, ḻangümkilpeyengu, ḻangümkinulpe engu, ḻangümkinulpey	ḻangümkiliyiñ, ḻangümkinuliyiñ, ḻangümlayaiñ	ḻangümkilmün, ḻangümkinulmün	ḻangümkilpe engün, ḻangümkilpeyengün, ḻangümkinulpe engün, ḻangümkinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones