Wikcionario:Referencia/LA/Morfología/Pronombres

Pronombres son palabras que se usan en lugar de sustantivos, mayormente para evitar repeticiones.
Los pronombres latinos también se pueden usar de manera adjetiva (adjetivos pronominales), es decir, para modificar sustantivos,1 exceptuando a los pronombres personales que solo se los puede emplear de manera sustantiva.2

Sobre la declinación de los pronombres se puede decir que sobresalen los personales y reflexivos por sus declinaciones irregulares y por no hacer distinción del género, a excepción de la tercera persona no reflexiva en cuyo lugar se hace uso de los pronombres demostrativos is, ea, id ("este", "esta", "esto"). Mientras que los pronombres posesivos se declinan como los adjetivos de la primera y segunda declinación.3
La declinación del resto de los pronombres también es similar a la primera y segunda adjetiva con algunas irregularidades en el nominativo singular (no siempre en los tres géneros), el nominativo y acusativo plural neutro y las más específicas de los pronombres:

  • el nominativo y el acusativo singular neutro terminan generalmente en -d (excepto ipse),
  • el genitivo singular de los tres géneros termina en -īus ante consonantes y en -ius ante vocales (la -i- como doble semiconsonante [j.j] entre sílabas, ej. huius [ˈhʊj.jʊs]),
  • el dativo singular de los tres géneros termina en ante consonantes y en -i ante -u- (formando el diptongo -ui [ʊɪ̯]).3

Otra peculiaridad es de formar pronombres compuestos de otros pronombres como prefijos más sufijos indeclinables, encontrándose de esta manera la parte declinada en el medio de la palabra, como es el caso en idem (de is y -dem), quisquam, quīdam, quīvīs, etc.

Pronombres personales y reflexivos editar

A estos pronombres a menudo se los refuerza con la partícula enclítica -met (ej. egomet, nōsmet, etc.), y con -te (tūte y tēte) y mediante reduplicación sēsē.3 Originalmente con idea de énfasis, pero el abuso por parte de los poetas "metri gratia" (por gracia de la métrica) prácticamente le quitó ese valor.4

Número Persona Género Nominativo Acusativo Genitivo Dativo Ablativo
Singular Primera ego meī mihi
Segunda tuī tibi
Tercera no reflexiva Masculino is eum eius
Feminino ea eam
Neutro id id
Tercera reflexiva suī sibi
Plural Primera nōs nōs nostrī, nostrum nōbīs nōbīs
Segunda vōs vōs vestrī, vestrum vōbīs vōbīs
Tercera no reflexiva Masculino , eōs eōrum eīs eīs
Feminino eae eās eārum
Neutro ea ea eōrum
Tercera reflexiva suī sibi


Nominativo

En este caso normalmente no se hace uso de los pronombres personales dado que el verbo conjugado ya indica número y persona del sujeto. Solo se lo emplea para evitar ambigüedades, para dar énfasis o cuando por gracia al estilo se omite al verbo.5 Ejemplo:

ego nautam amo, tu agricolam. - Yo amo al marinero, al granjero.
Énfasis sobre la primera persona: soy yo el que ama al marinero... omisión del verbo en la segunda: ... (amas) al granjero.

Análogo al español los pronombres reflexivos refieren al sujeto de la oración, por ese motivo no existen formas nominativas.

Acusativo, dativo y ablativo

Reflexivo versus no reflexivo:

Octavia me amat. - Octavia me ama.
"Me" es objeto acusativo por lo tanto pronombre personal.
Claudius se necavit. - Claudio se suicidó.
"Se" refleja al sujeto por lo tanto es pronombre reflexivo.

Al usarse la preposición de ablativo cum ("con") con un pronombre personal o reflexivo, aquella siempre se une al final del pronombre:6 mēcum, tēcum, sēcum, nōbīscum, etc.

Genitivo

Además de diferenciar entre reflexivo y no reflexivo para la primera y segunda persona plural existen formas especiales para el genitivo partitivo (nostrum y vestrum). Estos pronombres personales en genitivo partitivo describen un total al que pertenece el sujeto.5
Ejemplos:

centum nostrum. - Cien de nosotros. Cien es una parte de nosotros: partitivo.
memor est nostri. - Se acuerda de nosotros. no reflexivo.
memor sumus nostri. - Nos acordamos de nosotros. reflexivo.


Pronombres posesivos editar

Los pronombres posesivos se emplean más de manera adjetiva que como pronombres (por ese motivo muchas veces se los llama adjetivos posesivos). Su declinación es como la 1.ª y 2.ª adjetiva (única irregularidad se encuentra en el vocativo singular masculino de la primera persona singular meus: en lugar de mee).

Singular Plural
1.ª pers. meus, -a, -um noster, -tra, -trum
2.ª pers. tuus, -a, -um vester, -tra, -trum
3.ª pers. no reflexiva eius eōrum, eārum, eōrum
3.ª pers. reflexiva suus, -a, -um


Como los pronombres personales los posesivos también se pueden usar como reflexivos o no reflexivos y de la misma manera que ocurre en los personales la tercera persona del posesivo distingue al reflexivo del no reflexivo con distintas formas: suus, -a, -um se emplea solo como posesivo reflexivo, mientras que para los casos no reflexivos se emplea el genitivo del demostrativo is, ea, id: para el singular eius ("de este"), para el plural eōrum, eārum, eōrum ("de estos", "de estas"), es decir, se usan estas formas siempre que no refieran al sujeto y son así indeclinables.7
Al ablativo singular a veces se lo reforzaba con el sufijo -pte: meōpte, meāpte, suōpte, nostrāpte, etc.7

Ejemplo de la declinación de un pronombre posesivo:

Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo meus mea meum meī meae mea
Vocativo 1 mea meum meī meae mea
Acusativo meum meam meum meōs meās mea
Genitivo meī meae meī meōrum meārum meōrum
Dativo meō meae meō meīs meīs meīs
Ablativo meō meā meō meīs meīs meīs
1 Irregular (solo en la primera persona singular)


Pronombre vs. adjetivo pronominal:

canis meus ater est. - Mi perro es negro. (adjetivo pronominal)
meus albus est. - El mío es blanco. (pronombre)

Pronombres demostrativos editar

Son is, hīc, iste, ille, īdem e ipse.
Al igual que en la lengua española los pronombres demostrativos también se pueden usar en lugar de adjetivos (ejemplo: haec lingua "esta lengua").8

is, ea, id ("este/-a/-o", "ese/-a/-o", "él, ella, ello")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo is ea id iī (eī, ī) eae ea
Acusativo eum eam id eōs eās ea
Genitivo eius eōrum eārum eōrum
Dativo eīs (iīs, īs)
Ablativo eīs (iīs, īs)

Refiere a alguien o algo mencionado o insinuado previamente.4
Es el menos enfático de los demostrativos. También es usado como tercera persona cuando no refiere al sujeto (cuando no es reflexivo).8
El genitivo además se usa como pronombre posesivo cuando este no refiere al sujeto.7
El dativo singular es hasta tiempos clásicos monosílabo ei (diptongo [ɛɪ̯]), a partir de Ovidio (43 a. Cr. - 17 d. Cr.) bisílabo [ˈɛ.iː].9

hic, haec, hoc ("este/-a/-o")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo hic haec hoc hae haec
Acusativo hunc hanc hoc hōs hās haec
Genitivo huius hōrum hārum hōrum
Dativo huic hīs
Ablativo hōc hāc hōc hīs

Refiere a la primera persona (al orador o escritor), a una persona o cosa que se encuentra presente o cercana, o cuya llegada es inminente (con relación al lugar, al tiempo o a un pensamiento).4

iste, ista, istud ("ese/-a/-o")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo iste ista istud istī istae ista
Acusativo istum istam istud istōs istās ista
Genitivo istīus istōrum istārum istōrum
Dativo istī istīs
Ablativo istō istā istō istīs

Refiere a la segunda persona (aunque no siempre), algo así como "ese o este de ti", "eso que has dicho", "esto que ves", etc., y a menudo se usa de manera negativa.4

ille, illa, illud ("aquel", "aquella", "aquello")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo ille illa illud illī illae illa
Acusativo illum illam illud illōs illās illa
Genitivo illīus illōrum illārum illōrum
Dativo illī illīs
Ablativo illō illā illō illīs

Refiere a personas o cosas que se encuentran alejadas (del lugar o en el pasado), a personas o cosas en particular, también a personas o cosas famosas.4

īdem, eadem, idem ("el mismo", "la misma", "lo mismo")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo īdem eadem idem īdem (eī-, iī-) eaedem eadem
Acusativo eundem eandem idem eōsdem eāsdem eadem
Genitivo eiusdem eōrundem eārundem eōrundem
Dativo eīdem eīsdem (iīs-, īs-)
Ablativo eōdem eādem eōdem eīsdem (iīs-, īs-)

Señala igualdad en referencia a la persona o cosa de la que se habla, o la que fue mencionada antes.4

ipse, ipsa, ipsum ("mismo", "misma", "mismo"; "en persona")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo ipse ipsa ipsum ipsī ipsae ipsa
Acusativo ipsum ipsam ipsum ipsōs ipsās ipsa
Genitivo ipsīus ipsōrum ipsārum ipsōrum
Dativo ipsī ipsīs
Ablativo ipsō ipsā ipsō ipsīs

Se usa para dar énfasis a una cosa o persona (generalmente de manera adjetiva secundando al pronombre o sustantivo al que refiere).4

Pronombres relativos editar

Los pronombres relativos introducen una oración adjetiva que complementa a un sustantivo o pronombre con información adicional.

quī, quae, quod ("que, cual, quien, cuyo")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quī quae quod quī quae quae
Acusativo quem quam quod quōs quās quae
Genitivo cuius quōrum quārum quōrum
Dativo cui quibus
Ablativo quō quā quō quibus

En el caso ablativo en lugar de quō, quā, quibus se usa mayormente quōcum, quācum, quibuscum.10

Pronombres relativos con valor generalizador
quīcumque, quaecumque, quodcumque ("cualquiera que")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quīcumque quaecumque quodcumque quīcumque quaecumque quaecumque
Acusativo quemcumque quamcumque quodcumque quōscumque quāscumque quaecumque
Genitivo cuiuscumque quōrumcumque quārumcumque quōrumcumque
Dativo cuicumque quibuscumque
Ablativo quōcumque quācumque quōcumque quibuscumque

Como se puede ver, simplemente se le agrega al pronombre relativo declinado el sufijo -cumque.

Otras formas

Quisquis (m/f), quidquid (n) ("cualquiera que", "todo el que").
Se emplea solo de manera sustantiva en esas dos formas nominativas.
De manera adjetiva se usa además el ablativo singular en la locución quōquō modō ("de cualquier manera", "de cualquier forma posible").10


Pronombres interrogativos editar

Los pronombres interrogativos introducen una pregunta.

quis, quid ("quién, qué, cuál")
Singular Plural
Masculino y femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quis quid quī quae quae
Acusativo quem quid quōs quās quae
Genitivo cuius quōrum quārum quōrum
Dativo cui quibus
Ablativo quō quibus

Las formas del plural son idénticas a las del pronombre relativo.
Pero atención a las peculiaridades del singular:

  • no se diferencia entre masculino y femenino
  • el nominativo singular masculino (y femenino) es quis (no quī)
  • el nominativo y acusativo singular neutro es quid (no quod).11


En cambio cuando se emplea de manera adjetiva se declina igual que el pronombre relativo:

quī, quae, quod ("cuál, qué")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quī quae quod quī quae quae
Acusativo quem quam quod quōs quās quae
Genitivo cuius quōrum quārum quōrum
Dativo cui quibus
Ablativo quō quā quō quibus

Cuando y como usar "quis, quid" o "quī, quae, quod":

Ejemplo:

quis puellam amat? - ¿Quién ama a la muchacha?
quis (quién) se emplea de manera sustantiva, en lugar de una persona

pero

qui miles puellam amat? - ¿Qué soldado ama a la muchacha?
qui (qué) se emplea de manera adjetiva del sustantivo miles (soldado), y así toma caso, número y género de este

Otro:

quem puella amat? - ¿A quién ama la muchacha?
quem (a quién) nuevamente de manera sustantiva

pero

quam puellam miles amat? - ¿A qué muchacha ama el soldado?
quam se emplea de manera adjetiva de puellam, por lo tanto está en acusativo singular femenino


uter, utra, utrum ("cuál de los dos")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo uter utra utrum utrī utrae utra
Acusativo utrum utram utrum utrōs utrās utra
Genitivo utrīus utrōrum utrārum utrōrum
Dativo utrī utrīs
Ablativo utrō utrā utrō utrīs

Pronombres indefinidos editar

Los pronombres indefinidos se pueden resumir en los que se traducen al español aproximadamente como:

  1. alguien, algo, alguno
  2. cualquiera
  3. un cierto
  4. cada uno
  5. nadie, nada, ninguno

Característico de los pronombres indefinidos (como el interrogativo) es de no diferenciar entre masculino y femenino en el singular1213 (aunque con excepciones, y muchas veces también con varios testimonios que contradicen esta "regla"). En cambio de manera adjetiva sí se usan formas femeninas en el singular.

alguien, algo, alguno editar

sustantiva
alguien, algo
adjetiva
alguno, alguna
quis, quid quī, quae/qua, quod
aliquis, aliqua, aliquid aliquī, aliqua, aliquod
quisquam, quidquam ūllus, ūlla, ūllum
quispiam, quaepiam, quidpiam quispiam, quaepiam, quodpiam

El pronombre interrogativo quis, quid, que sirve de pronombre relativo, también se puede usar como indefinido, generalmente siguiendo a: , nisi, , num.13
Declinación al usarlo como pronombre:1213

quis, quid ("alguien, algo")
Singular Plural
Masculino y femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quis quid quī quae quae
Acusativo quem quid quōs quās quae
Genitivo cuius quōrum quārum quōrum
Dativo cui quibus
Ablativo quō quibus
También se usan formas del femenino singular, se declinan como abajo, solo que
el nominativo qua es más común que quae.
4


Cuando se usa de manera adjetiva:1213

quī, quae o qua, quod ("alguno")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quī quae o qua quod quī quae quae o qua
Acusativo quem quam quod quōs quās quae o qua
Genitivo cuius quōrum quārum quōrum
Dativo cui quibus
Ablativo quō quā quō quibus


Aliquis es el más común de todos los indefinidos.14
Declinación al usarlo como pronombre y entre paréntesis las formas adjetivas:14

aliquis, aliqua, aliquid ("alguien, alguno, uno; algún")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo aliquis (adj. aliquī) aliqua aliquid (adj. aliquod) aliquī aliquae aliqua
Acusativo aliquem aliquam aliquid (adj. aliquod) aliquōs aliquās aliqua
Genitivo alicuius aliquōrum aliquārum aliquōrum
Dativo alicui aliquibus
Ablativo aliquō aliquā aliquō aliquibus


Quisquam se usa generalmente en oraciones negativas o casi negativas, a veces también en interrogaciones.4 No hay formas del plural atestadas,4 en su lugar se usan las formas de ūllus.13

quisquam, quidquam ("alguien, algo")
Singular Plural
Masculino y femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quisquam quidquam o quicquam ūllī ūllae ūlla
Acusativo quemquam quidquam o quicquam ūllōs ūllās ūlla
Genitivo cuiusquam ūllōrum ūllārum ūllōrum
Dativo cuiquam ūllīs
Ablativo quōquam ūllīs
Cuando se quiere implicar un indefinido femenino singular también se usan las formas de ūllus
(para el ablativo masculino singular aparentemente también).13


Con el mismo sentido pero de manera adjetiva se emplea el adjetivo pronominal ūllus.13

ūllus, ūlla, ūllum ("alguno")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo ūllus ūlla ūllum ūllī ūllae ūlla
Acusativo ūllum ūllam ūllum ūllōs ūllās ūlla
Genitivo ūllīus ūllōrum ūllārum ūllōrum
Dativo ūllī ūllīs
Ablativo ūllō ūllā ūllō ūllīs
Cuando se denomina a un hombre (una persona masculina) en singular se usan
las formas de quisquam, ej.: quisquam civis - "algún ciudadano".13


ejemplo:

  • vix quisquam id probabit - Difícil que alguno apruebe esto. (literal.: Apenas alguno aprobará esto.)
quisquam es pronombre (nominativo masculino singular)

pero:

  • vix ulla id probabit - Difícil que alguna apruebe esto.
ulla es pronombre (nominativo femenino singular)

ejemplo:

  • vix ulla domina id probabit - Difícil que alguna señora apruebe esto.
ulla es adjetivo (nominativo femenino singular de domina)

pero:

  • vix quisquam dominus id probabit - Difícil que algún señor apruebe esto.
quisquam es adjetivo (nominativo masculino singular de dominus)


Pronombre:4

quispiam, quaepiam, quidpiam ("alguno, algo, un cierto")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quispiam quaepiam quidpiam (o quippiam) quīpiam quaepiam quaepiam
Acusativo quempiam quampiam quidpiam (o quippiam) quōspiam quāspiam quaepiam
Genitivo cuiuspiam quōrumpiam quārumpiam quōrumpiam
Dativo cuipiam quibuspiam
Ablativo quōpiam quāpiam quōpiam quibuspiam


Adjetivo pronominal:4

quispiam, quaepiam, quodpiam ("alguno, cierto")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quispiam quaepiam quodpiam quīpiam quaepiam quaepiam
Acusativo quempiam quampiam quodpiam quōspiam quāspiam quaepiam
Genitivo cuiuspiam quōrumpiam quārumpiam quōrumpiam
Dativo cuipiam quibuspiam
Ablativo quōpiam quāpiam quōpiam quibuspiam


cualquiera editar

sustantiva
cualquiera, quienquiera
adjetiva
cualquier
quīvīs, quaevīs, quidvīs quīvīs, quaevīs, quodvīs
quīlibet, quaelibet, quidlibet quīlibet, quaelibet, quodlibet
quīvīs, quaevīs, quidvīs ("quienquiera, cualquiera", literal. "quien quieras")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quīvīs quaevīs quidvīs (adj. quodvīs) quīvīs quaevīs quaevīs
Acusativo quemvīs quamvīs quidvīs (adj. quodvīs) quōsvīs quāsvīs quaevīs
Genitivo cuiusvīs quōrumvīs quārumvīs quōrumvīs
Dativo cuivīs quibusvīs
Ablativo quōvīs quāvīs quōvīs quibusvīs
quīlibet, quaelibet, quidlibet ("quienquiera, cualquiera", literal. "quien gusta")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quīlibet quaelibet quidlibet (adj. quodlibet) quīlibet quaelibet quaelibet
Acusativo quemlibet quamlibet quidlibet (adj. quodlibet) quōslibet quāslibet quaelibet
Genitivo cuiuslibet quōrumlibet quārumlibet quōrumlibet
Dativo cuilibet quibuslibet
Ablativo quōlibet quālibet quōlibet quibuslibet


un cierto editar

sustantiva
cierta persona, cierta cosa
adjetiva
cierto, cierta
quīdam, quaedam, quiddam quīdam, quaedam, quoddam

Las únicas diferencias entre la declinación sustantiva y la adjetiva son el nominativo y el acusativo neutro singular:12

quīdam, quaedam, quiddam ("cierta persona, cierta cosa; cierto")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quīdam quaedam quiddam (adj. quoddam) quīdam quaedam quaedam
Acusativo quendam quandam quiddam (adj. quoddam) quōsdam quāsdam quaedam
Genitivo cuiusdam quōrundam quārundam quōrundam
Dativo cuidam quibusdam
Ablativo quōdam quādam quōdam quibusdam
Atención: En el acusativo masculino y femenino singular, y el genitivo plural se escribe -n- (y no -m-)
ante el sufijo -dam.


cada uno editar

sustantiva
cada uno
adjetiva
cada
quisque, quidque quisque, quaeque, quodque
ūnusquisque, ūnumquidque ūnusquisque, ūnaquaeque, ūnumquodque
quisque, quidque ("cada uno")
Singular Plural
Masculino y femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quisque quidque quīque quaeque quaeque
Acusativo quemque quidque quōsque quāsque quaeque
Genitivo cuiusque quōrumque quārumque quōrumque
Dativo cuique quibusque
Ablativo quōque quibusque
quisque, quaeque, quodque ("cada uno")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo quisque quaeque quodque quīque quaeque quaeque
Acusativo quemque quamque quodque quōsque quāsque quaeque
Genitivo cuiusque quōrumque quārumque quōrumque
Dativo cuique quibusque
Ablativo quōque quāque quōque quibusque


ūnusquisque, ūnumquidque ("cada uno")
Singular Plural
Masculino y femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo ūnusquisque ūnumquidque ūnīquīque ūnaequaeque ūnaquaeque
Acusativo ūnumquemque ūnumquidque ūnōsquōsque ūnāsquāsque ūnaquaeque
Genitivo ūnīuscuiusque ūnōrumquōrumque ūnārumquārumque ūnōrumquōrumque
Dativo ūnīcuique ūnīsquibusque
Ablativo ūnōquōque ūnīsquibusque
ūnusquisque, ūnaquaeque, ūnumquodque ("cada uno")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo ūnusquisque ūnaquaeque ūnumquodque ūnīquīque ūnaequaeque ūnaquaeque
Acusativo ūnumquemque ūnamquamque ūnumquodque ūnōsquōsque ūnāsquāsque ūnaquaeque
Genitivo ūnīuscuiusque ūnōrumquōrumque ūnārumquārumque ūnōrumquōrumque
Dativo ūnīcuique ūnīsquibusque
Ablativo ūnōquōque ūnāquāque ūnōquōque ūnīsquibusque


nadie, nada, ninguno editar

sustantiva
nadie, nada
adjetiva
ningún, ninguna
nēmō, nihil nūllus, nūlla, nūllum

Nēmō (<*ne-hemō, ne+homō) se usaba en tiempos clásicos casi solo en nominativo, acusativo y dativo mientras que para el genitivo y ablativo generalmente se usaban las formas de nūllus.4
Nihil (de nihilum) se usaba solo en nominativo y acusativo, los otros casos se los formaba de nūlla res ("ninguna cosa").15

nēmō ("nadie"), nihil ("nada")
Singular
Nominativo nēmō nihil
Acusativo nēminem nihil
Genitivo nūllīus nūllīus reī
Dativo nēminī nūllī reī
Ablativo nūllō nūllā rē

adjetivo pronominal:15

nūllus, nūlla, nūllum ("ningún, ninguna")
Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro
Nominativo nūllus 1 nūlla nūllum nūllī nūllae nūlla
Acusativo nūllum nūllam nūllum nūllōs nūllās nūlla
Genitivo nūllīus nūllōrum nūllārum nūllōrum
Dativo nūllī nūllīs
Ablativo nūllō nūllā nūllō nūllīs
1 pero nēmō cuando se denomina a un hombre (una persona masculina), ej.: nemo civis - "ningún ciudadano".15


Adjetivos pronominales editar

ūnus, -a, -um "uno"; "solo"
ūllus, -a, -um "alguno"
nūllus, -a, -um "ninguno"
nōnnūllus, -a, -um "alguno"
uter, utra, utrum "uno de los dos"
uterque, utraque, utrumque "cada uno de los dos"
utercumque, utracumque, utrumcumque "cualquiera de los dos"
uterlibet, utralibet, utrumlibet "cualquiera de los dos"
utervīs, utravīs, utrumvīs "cualquiera de los dos"
neuter, -tra, -trum "ninguno de los dos"
alter, altera, alterum "el otro (de dos)"
alteruter, -tra, -trum "uno de los dos", "cualquiera de los dos"
alius, -a, -ud "otro", "el otro"
aliquīlibet, -qualibet, -quodlibet "cualquiera"
sōlus, -a, -um "solo"
tōtus, -a, -um "todo"

Se declinan con las mismas peculiaridades que los pronombres (todos los géneros del genitivo singular en -īus y todos los géneros del dativo singular en ).15
Se los puede usar de manera sustantiva en lugar de un sustantivo u otro pronombre, generalmente como indefinidos, pero también como interrogativos y/o relativos (ver uter).

Referencias y notas editar

  1. McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 194. ISBN 978-0-87220-851-3
  2. Valentí Fiol, Eduard (1999) Gramática de la lengua latina. Barcelona: Bosch, p. 37. ISBN 84-7676-584-3
  3. 3,0 3,1 3,2 H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 52-53. ISBN 3-7661-5627-6
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 Glare, P. G. W. (editor, 1983) Oxford Latin Dictionary. Oxford: Oxford University Press
  5. 5,0 5,1 McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 194. ISBN 978-0-87220-851-3
  6. McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 196. ISBN 978-0-87220-851-3
  7. 7,0 7,1 7,2 H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 53-54. ISBN 3-7661-5627-6
  8. 8,0 8,1 McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 191-193. ISBN 978-0-87220-851-3
  9. H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 54-55. ISBN 3-7661-5627-6
  10. 10,0 10,1 H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 55-56. ISBN 3-7661-5627-6
  11. McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 208. ISBN 978-0-87220-851-3
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Bennett, Charles E. (1913) A Latin Grammar. Norwood: Norwood Press, p. 52.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 56-57. ISBN 3-7661-5627-6
  14. 14,0 14,1 McKeown, J. C. (2010) Classical Latin: An Introductory Course. Indianapolis: Hackett Pub Co Inc, p. 208-209. ISBN 978-0-87220-851-3
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 H. Rubenbauer, J.B. Hofmann, R. Heine (1995) Lateinische Grammatik. Bamberg: C. C. Buchners Verlag, p. 58. ISBN 3-7661-5627-6