Apéndice:Lista Swadesh del yagán (yag)

Lista Swadesh del yagán
español yagán
(Golbert de Godbaar, 1977)
yagán
(Salas y Valencia, 1990)
yagán
(Aguilera, 2001-2002)
yagán
(Vogel y Zárraga, 2010)
yagán
(Guerra, 2015)
yagán
(aún por catalogar)
001 yo hái hæi hái hái hái
002 , vos sa sa sa sa
003 él, ella kito, kanchi kitu kitu
004 nosotros han, hipai (dual) hæm, hipi (dual) hæn
005 ustedes, vosotros san, sapai (dual) sæn, söpi
006 ellos kioán, kipai (dual) kiwán, kipi kion
007 este hawánchi, ánchi ánchi
008 ese siwan, ánchi, kanchi
009 aquí, acá hoku, hawan xon
010 allí, allá siwan, inkámato
011 quién köna kana
012 qué kunta, kóutua, kunti kunta
013 dónde kui
014 cuándo kunchi konchita
015 cómo kunta, hápa kunta
016 no paf paf, bāv (obsoleta)
017 todo hánuku
018 muchos werhu warhu
019 algunos urháturh tajatu
020 pocos jahatápa urháturh
021 otro aku
022 uno kóle okóle, oukóle ekóle koli, poli
023 dos kampái, kömpái kampéipi kampéipi kampéipi
024 tres matön mætön, mötön mæten, kupákulu matan
025 cuatro kupakunu
026 cinco kupášpa
027 grande hulu manakata
028 largo hulu manakata,muka
029 ancho patux
030 grueso [[#Yagán|]]
031 pesado hašu
032 pequeño, chico jöhö jahá jaxa jeka
033 corto utála
034 angosto, estrecho salia
035 delgado, fino sal muka
036 mujer (adulta) kípa kípa kíppa, xíppa kípa kípa
037 hombre (adulto) wa úa
038 hombre, ser humano jámana jámana
039 niño walléiwa, kajóla waléiwa waléiwa wanléiwa
040 esposa, mujer tuku tuku
041 esposo, marido tuku, waki
042 madre tapi, tapæ tapéa tapéa tapi
043 padre imo tapóin imu, tapwin
044 animal pix pix pixa
045 pescado apóuš apáuš apóuš epóuš, öpóuš
046 ave, pájaro pix pix
047 perro jašala jašala jašala jašala jašæla, jechéla jöšala
048 piojo wöm wöm
049 serpiente ušwátöli
050 gusano ušwá
051 árbol wórhuš warhuš warhš
052 bosque ašúnna ašuna
053 palo lápata læspátex
054 fruta, fruto amáim
055 semilla sitö
056 hoja [[#Yagán|]]
057 raíz mali mali mali
058 corteza æišu, aišu ájišu
059 flor fláurs fláwers, lemúška
060 hierba šuka
061 cuerda, soga šúkami
062 piel tætisa, tetisa, mæka tatisa kourhux
063 carne antöpa antæpa antápa
064 sangre sapa sáapa sapa
065 hueso hatuš
066 grasa fata kun xun
067 huevo hax hax höx
068 cuerno horhnö
069 cola tæl
070 pluma uftúku uftúku
071 cabello, pelo ušta ušta
072 cabeza lammöna lammána lamána læmána
073 oreja uxkirh, oukirh ufkírhš ufkíš
074 ojo tölla tælla tálla tala
075 nariz kášuš kášuš kášuš
076 boca ja ja ja
077 diente tun tun
078 lengua lön
079 uña káluf
080 pie káuja káuja
081 pierna látöš látöš láteš látuš
082 rodilla tulépuš, tulúpuš tulépuš tulöpur
083 mano jæš jæš jaš
084 ala kaméin kamön
085 barriga, vientre weina weina weina
086 tripas xópax xópax hopax, hupax
087 cuello huša huša úša
088 espalda ušuála ušwöla
089 pecho tapš kajápaš kajápöš
090 corazón sæskin sæskin seskin
091 hígado wæja we
092 beber ala
093 comer atáma
094 morder jua juta
095 chupar, sorber tápala
096 escupir chilfkána
097 vomitar améa
098 soplar tauwárhu lupu
099 respirar hašapana
100 reír töška
101 ver téki tiki
102 oír muš móškuna
103 saber áala
104 pensar muailána
105 oler ušáta, akuéchku ašáta
106 temer jénkina, sáustika jánkinna
107 dormir ökálu akálu
108 vivir [[#Yagán|]]
109 morir höföna hapana, maláku hapöna
110 matar akupána káipana wanikupána, umawana
111 pelear émuka ajamaka
112 cazar akupána
113 golpear aki putúšu, akútušu
114 cortar tösáka ašókata átarha
115 partir akitakuta
116 apuñalar, clavar tuna
117 arañar, rascar [[#Yagán|]]
118 cavar wana
119 nadar monerh mónörhi
120 volar [[#Yagán|]] miku, ákulia, kalapúš ákulu
121 caminar, andar haina, unna
122 venir mátamati, haina, kátaka, kata matu amiku,kuchi, möka
123 echarse, acostarse, yacer jata wia
124 sentarse mutu, matamutu
125 estar de pie, pararse kamáto máni
126 girar, volver, voltear tumušunata, kalapúš uluárha
127 caer lupái, pútalana, apana
128 dar taku taku
129 sostener tömáni
130 apretar, estrujar atupawánata, jamaséta atáku
131 frotar watana, pratan
132 lavar ukši
133 limpiar, quitar
(retirar algo de una superficie pasando algo por encima)
[[#Yagán|]]
134 tirar (de), jalar kúšata, atukulata
135 empujar tupóana tapóna, atoléto tupawana
136 arrojar tupoána atoléto, tapóna umátu, kaja, tupawana
137 atar, amarrar jamaséta
138 coser jötána úmaka
139 contar kamperh mamášu
140 decir kutána, japimóta kutána kutána, japimatá
141 cantar tápalisana
142 jugar miku miku
143 flotar monerh, kalapúš
144 fluir ákulia
145 helar [[#Yagán|]]
146 hincharse lupu
147 sol löm
148 luna hannúxa
149 estrella apærnix appárhnix
150 agua híkafka síma
151 lluvia pælaxa pálaxa
152 río wæn
153 lago akámaka akámaka
154 mar hika híxa hiha, ixa, hikan
155 sal
156 piedra hajaf aóix hajaf hæijöh, hajöh, hajef
157 arena ašex hachex, hašex , xachex
158 polvo tön
159 tierra úsi, tön
160 nube hóxka haóka
161 niebla foka, haóka
162 cielo wakun seif wakul
163 viento huša
164 nieve panéxa pánaxa pænöxa
165 hielo axkíla touf
166 humo úšku
167 fuego pušáki pušáki, tumaláku tumaláku
168 ceniza axuá afua
169 quemar, arder márhšina, tumárhšina šeina, ušóla köšáina
170 camino rhutö
171 montaña, monte tulárha tulárh
172 rojo, colorado luš luš luš luš
173 verde arhlampi arhalæmpi
174 amarillo harhluš arhluš
175 blanco jaku jaku jaku jaku
176 negro læmpi læmpi lampi lampi
177 noche læköx lákax lökux
178 día máala móala mola
179 año ina jarh
180 cálido puturu putrúrh putrúr
181 frío terhi terhši terhi
182 lleno cháluku
183 nuevo jarhma jærhna
184 viejo wata
185 bueno welis welis
186 malo uláfana, ouláfana uláfana
187 podrido rhotöna ufká
188 sucio uláfana, törhti
189 derecho, recto šalatas
190 redondo rhaunta
191 agudo, afilado akusimorhana
192 romo [[#Yagán|]]
193 suave kutalu kata
194 húmedo, mojado híxa
195 seco paka
196 correcto kötika, opana auwön
197 cercano kata kaša
198 lejano kámisön jamuhkö jámukö, jamka jámuxka
199 derecha šalatas
200 izquierda æskúla eskúla
201 a, en upai
202 en, dentro jenö
203 con tau
204 y [[#Yagán|]]
205 si túla
206 porque [[#Yagán|]]
207 nombre wáfa wáfa wapa

Referencias editar

  • .